صنعت پرورش ماکیان و مهم‌تر از همه، پرورش مرغ، نقش بسیار مهمی در تامین مواد غذایی مورد نیاز ما انسان‌ها دارد. گوشت پرندگان به خصوص مرغ، از لحاظ دارا بودن ریزمغذی‌های لازم و پروتئین بالا، برای استفاده همگان از جمله کودکان و سالمندان مفید و ضروری است. گوشت پرندگان از جمله گوشت مرغ، نسبت به گوشت گاو و گوسفند، چربی و کلسترول مضر کمتری دارد و به خصوص برای کسانی که رژیم‌های خاص غذایی دارند، مناسب‌تر است. پرورش مرغ و احداث مرغداری در ایران به دلیل مصرف بالای گوشت مرغ در میان ایرانیان، روز به روز رونق بیشتری پیدا می‌کند.
اما آگاهی از شرایط نگهداری پرندگان از جمله مرغ، برای فعالان این صنعت می‌تواند بسیار راهگشا و برای بهبود کسب وکار آنها ضروری باشد. در این مقاله قصد داریم تا با یکی از مهم‌ترین مباحث نگهداری ماکیان در مرغداری، یعنی دمای محیط نگهداری مرغ ها آشنا شده و همچنین درباره سیستم نگهداری مرغ در قفس و مزایای آن اطلاعاتی را کسب نماییم.
حتما بخوانید: آنچه درباره ویتامین های مورد نیاز مرغ باید بدانید
مرغ‌ها و توانایی تحمل دمای محیط | دمای محیط نگهداری مرغ ها
مرغ یکی از پرندگانی است که نسبت به تغییرات دمایی و یا دماهای بالا در تابستان و دمای پایین در زمستان نسبتاً مقاوم است. پرندگان موجوداتی خونگرم هستند، بدن آنها گرما تولید می‌کنند و دمای بدنشان را به طور تقریبی، به صورت ثابت حفظ می‌کند. دمای داخلی بدن پرندگان با پستانداران متفاوت است و بنابراین دمای مطلقی برای بدن پرندگان، وجود ندارد.
دمای بدن در مرغ بالغ، بین دمای 40.6 درجه و 41.7 درجه سانتیگراد متغیر است. دمای بدن یک جوجه جوان نیز در حدود 39.7 درجه سانتیگراد است و این دما، به طور روزانه افزایش یافته تا اینکه در حدود سه هفته‌گی پرنده به یک سطح ثابت می‌رسد. نژادهای کوچک‌تر مرغ، دمای بدن بالاتری نسبت به نژادهای بزرگ و تجاری دارند. دمای بدن خروس‌ها کمی بیشتر از مرغ‌ها است که احتمالاً نتیجه میزان متابولیسم بالاتر و توده عضلانی بیشتر در آنها است. فعالیت پرنده باعث افزایش دمای بدنش می‌شود. به عنوان مثال دمای بدن مرغ‌ها در روی زمین یا مرغ‌هایی که با روش پرورش در بستر نگهداری می‌شوند، بیشتر از مرغ‌هایی است که در قفس نگهداری می‌شوند.
پرهای پرندگان نیز به آنها در تنظیم دمای بدن کمک می‌کند. دمای نسبتاً بالای بدن آنها باعث می‌شود تا تحمل گرمای هوای اطرافشان برای آنها راحت‌تر شود. کیسه‌های هوایی آنها نیز اجازه می‌دهد هوای استنشاق شده که معمولاً خنک‌تر از دمای بدن آنها است، وقتی به عمق ظرفیت شکم می‌رسد، بدن پرنده را خنک نماید. بنابراین وقتی پرنده بازدم می کند، گرما از بدن او خارج می‌شود و به خنک شدن در فصل گرما کمک زیادی می‌کند.
پرندگان غدد عرق نداشته و فاقد توانایی خنک شدن با مکانیسم عرق کردن هستند. جوجه‌های گوشتی معمولا برای تبخیر آب از گلو، از مکانیسم «نفس نفس زدن» استفاده می‌کنند و از این طریق دمای بدن خود را کاهش می‌دهند. نفس نفس زدن در خنک کردن پرندگان بسیار موثر است. پرهای مرغ و خروس در هوای سرد، عایق بندی خوبی برای پرنده محسوب می‌شوند اما از طرف دیگر، از خنک شدن پرنده در هوای گرم جلوگیری می‌کنند.
حتما بخوانید: معرفی انواع دستگاه جوجه کشی مرغ
چرا دمای محیط نگهداری مرغ ها مهم است؟
همانطور که می‌دانیم مرغ و خروس‌ها موجوداتی، هوموترم یا خونگرم هستند و توانایی حفظ دمای داخلی بدن را به صورت نسبتاً یکنواخت دارند. با این حال، مکانیزم دستیابی به این هدف تنها زمانی کارآمد است که دمای محیط نگهداری پرنده مانند مرغداری در حد معینی باشد.
جوجه‌ها و مرغ‌های بالغ قادر به سازگاری با هر دمایی نیز نیستند. بنابراین مهم است که دمای مرغداری و محل زندگی ماکیان، به دقت کنترل شود تا محیطی فراهم شود که پرنده بتواند «تعادل گرمایی» خود را حفظ کند. این منطقه به عنوان «ناحیه حرارتی» شناخته می‌شود که دامنه‌ای از دما است که در آن حیوان مجبور نیست دمای بدن خود را به طور فعال، تنظیم کند. این سازگاری با دمای محیط ممکن است به قیمت کاهش رشد و یا کاهش تخمگذاری مرغ منجر شود.
دمای مناسب به وزن گیری مرغ‌های گوشتی و رشد بهتر آنها کمک می‌کند. در مورد مرغ‌های تخمگذار نیز دمای مناسب محیط مرغداری به بهبود راندمان تخمگذاری پرنده، کمک زیادی کرده و باعث سودآوری بهتر واحد تولیدی خواهد شد. دمای بیش از حد بالا باعث کاهش اشتها، کاهش تولید تخم‌مرغ و تولید تخم‌مرغ‌های بی‌کیفیت می‌شود. در مورد مرغ‌های تخمگذار 30 درجه سانتی گراد دمایی است که در آن، افت کیفیت و کاهش تخمگذاری پرنده شروع خواهد شد. اگر دمای محیط نگهداری مرغ ها به بالای 35 درجه برسد، در حدود 10 درصد از قدرت تخمگذاری پرنده کاسته خواهد شد.
دمای استاندارد محیط مرغداری باید چگونه باشد؟ | دمای محیط نگهداری مرغ ها
دمای استاندارد برای محیط مرغداری با توجه به فصل و سن پرنده، می‌تواند متفاوت باشد. اما دمای استاندارد به دمایی گفته می‌شود که آسایش پرنده کاملا تامین شده و پرنده مجبور نباشد دمای بدن خود را صورت فعال، تنظیم نماید. این دما برای مرغ‌های بالغ در حدود 18 تا 24 درجه سانتی گراد متغیر است. اما برای جوجه‌های تازه متولد شده، دمای محیط در حدود 34 درجه سانتی گراد در نظر گرفته می‌شود.
جوجه‌ها به دلیل اندازه کوچک و پرهای نابالغ، نسبت به سرما بسیار حساس هستند. اگر دمای محیط نگهداری جوجه‌ها در روزهای اول زندگی، پایین باشد، می‌توانند منجر به بیماری آنها شود. یک قانون خوب این است که هنگام جوجه ریزی دمای محیط بین 30 تا 34 درجه سانتی گراد تنظیم کرده و سپس هر هفته و با رشد جوجه‌ها، 5 درجه دما را کاهش دهید. هنگامی که جوجه‌ها به 5 هفتگی رسیدند، می‌توان آنها را در دمای محیط 18 تا 24 درجه سانتی گراد نگهداری نمود.
حتما بخوانید: آنچه باید درباره واکسن های مورد نیاز مرغ بدانید
مزایای سیستم «مرغداری در قفس»، برای ایجاد محیط پرورش مناسب در مرغداری‌ها
مرغداری در قفس، یکی از سیستم‌های نگهداری مرغ، در مرغداری‌ها است. به طور کلی دو روش در سیستم مرغداری‌های امروزی، به کار برده می‌شود. روش اول که قدیمی‌تر است و روش «پرورش مرغ و ماکیان در بستر»، نام دارد. در این روش پرندگان در یک سالن مسطح و با هم نگهداری می‌شوند.
روش دوم، که سیستم در قفس نامیده می‌شود، به این صورت است که، مرغ‌ها و یا جوجه‌ها بر حسب سن و جثه، طبقه‌بندی شده و در قفس‌های جداگانه نگهداری می‌شوند. در این روش، جمع‌آوری تخم‌مرغ، آب و دان دادن به مرغ و همچنین جمع‌آوری کود از قفس‌ها به صورت مکانیزه و با کمترین دخالت نیروی انسانی انجام می‌شود. استفاده از سیستم قفس در مرغداری‌ها مزایای زیادی دارد که به بهبود رشد مرغ و جوجه و بهبود استانداردهای محیط نگهداری از ماکیان می‌انجامد. بعضی از این مزایا عبارتند از:
- استفاده از سیستم قفس در مرغداری، به دلیل مکانیزه بودن بیشتر مراحل، از جمله دادن آب و دان و تمیز کردن مرغداری، نیاز به رفت و آمد نیروی انسانی را به حداقل می‌رساند. هرچه رفت و آمد کمتری در سالن‌های مرغداری وجود داشته باشد، احتمال وارد شدن باکتری، ویروس‌ها و سایر عوامل بیماری‌زا به سالن کمتر خواهد بود.
- به دلیل نگهداری مرغ‌ها و جوجه‌ها در قفس‌های جداگانه، امکان مدیریت مرغداری در مواقع ضروری بهتر خواهد بود. اگر هرکدام از مرغ‌های یک قفس علایم بیماری نشان دهد، کافی است تا بقیه مرغ‌های همان قفس را از بقیه جدا کنید. به علاوه سیستم قفس به ما اجازه می‌دهد تا دمای محیط نگهداری مرغ ها و جوجه‌ها را به صورت جداگانه و با توجه به سن پرنده تنظیم کنیم.
- به دلیل راحت‌تر بودن تمیزکاری قفس‌ها، سطح بهداشت کلی محیط مرغداری بالا رفته و از پراکنده شدن آلودگی در مرغداری جلوگیری شده و سلامت گله بهتر حفظ می‌شود.
محیط بهداشتی و سالم و همچنین بهینه کردن دمای محیط نگهداری مرغ ها، از مهم‌ترین عواملی هستند که به تولید محصول بیشتر و با کیفیت بهتر در مرغداری‌ها منجر می‌شود. استفاده از سیستم مرغداری در قفس، یکی از روش‌هایی است که ممکن است در ابتدا، کمی هزینه بر باشد اما در آینده، مزایای خود را در بهبود کیفیت و افزایش تولید در واحد تولیدی شما، نشان خواهد داد.
